کولیس یا قُطرسنج یکی از ابزار بکار رفته در فلزگری و مهندسی مکانیک است. 
از کولیس برای اندازه‌گیری فاصله میان دو جسم یا دو نقطه استفاده می‌کنند. ساده‌ترین گونه کولیس پرگاری است که ساق‌هایش به بیرون یا به تو خم شده‌اند. 


طرز کار کولیس ورنیه


http://www.daneshema.com/upload/Image/technology_and_engineering/physics/article/Using_the_caliper.gif


قطر داخلی و خارجی یک لوله را نمی‌توان با دقت و به آسانی با یک خط کش مدرج اندازه گرفت. برای اندازه گیری دقیق‌تر آنها از کولیس استفاده می‌شود. کولیس از ترکیب یک خط کش مدرج و یک ورنیه متحک درست شده است. خط کش ورنیه دارای دو شاخک است شاخک‌های کوچک برای اندازه گیری قطر داخل و شاخک‌های بزرگ برای اندازه گیری قطر خارجی اجسام بکار می‌رود. 
خط کش برحسب میلیمتر مدرج شده ورنیه دارای درجه بندی کوچکی است که اغلب شامل 10 قسمت بوده و معادل 9 میلیمتر است یعنی 9 میلیمتر در روی خط کش کوچک‌تر است. با این نوع کولی یه آسانی می‌توانیم تا 1.10 میلیمتر را اندازه بگیریم. دقت اندازه گیری کولیس از تقسیم کردن یک درجه خط کش به تعداد تقسیمات ورنیه به دست می‌آید.
برخی از انواع کولیسها برای اندازه گیری عمق یک تیغه باریک دارند که به ورنیه متصل است و با آن حرکت می‌کند. اگر صفر ورنیه بر صفر خط کش منطبق باشد انتهای تیغه بر انتهای خط کش منطبق می‌گردد در صنعت برای اندازه گیری قطر گلوله و سیلندر و پیستون و طول وسایل مختلف از انواع کولیس‌ها با بزرگی‌های مختلف استفاده می‌شود. 

اندازه گیری قطر یا طول 
جسمی را که منظور تعیین طول با قطر خارجی آن است در بین شاخک‌های ثابت و متحرک بزرگ قرار می‌دهند بطوری که هر دو شاخک با بدنه جسم تماس داشته باشند سپس به کمک ورنیه و خط کش اندازه طول یا قطر گلوله را تعیین می‌کنند. درجات را از روی خط کش (عددی که صفر ورنیه در مقابل آن قرار دارد و یا از آن گذشته است) و کسر درجات را از روی ورنیه می‌خوانند برای کسر درجات از درجات ورنیه را پیدا می‌کنند که درست در برابر یکی از درجات خط کش قرار گرفته است. 

اندازه گیری قطر داخلی 
برای اندازه گیری قطر داخلی مثلا قطر یک لوله دو شاخک بالایی را در داخل لوله فرو می‌برند و ورنیه را برای خط کش آنقدر جابجا می‌کنند تا دو شاخک با جدار داخلی لوله تماس پیدا کنند. کولیس تا حدی در داخل لوله می‌چرخانند تا دو شاخک بر قطر لوله منطبق گردد. در این حالت قطر داخلی را با روش قبلی از روی خط کش و ورنیه می‌خوانند.
************************************میکرومتر، یا ریزسنج، ابزاری برای اندازه گیری طول با دقت زیاد است.

برای اندازه گیری قطعاتی که بایستی دقیق تراشیده شوند میکرومتر به کار برده می‌شود. دقت میکرومتر به مراتب بیشتر از دقت کولیس‌ها می‌باشد. میکرومترها از نظر سیستم اندازه گیری مانند کولیس دو نوع می‌باشند که آنها را میکرومترهای اینچی و میکرومترهای میلیمتری می‌نامند 

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Micrometer_caliper_parts_0001.png/300px-Micrometer_caliper_parts_0001.png

اندازه گیری با میکرومتر:

میکرومتر یا ریزسنج وسایلی هستند که برای اندازه گیری قطعاتی که بایستی دقیق تراشیده شوند به کار برده می شود.دقت آنها به مراتب بیشتر از دقت کولیس ها می باشد.میکرومترها از نظر سیستم اندازه گیری مانند کولیس دو نوع میباشند که آنها را میکرومترهای اینچی و میکرومترهای میلیمتری می نامند .

تنظیم صفر میكرومتر .









از موارد مهم دیگر درانتقال حرارت دمای قطعه کار است که باید دمای ابزار و دمای قطعه کار کاملآ یکسان باشند به عنوان مثا ل چنانچه دمای آزمایشگاه که میکرومتر در آن قرار دارد 20 درجه سانتیگراد باشد . برای اندازه گیری قطعه میله فولادی که در اثر تراشکاری دمایش به 50 درجه سانتیگرا د رسیده چنانچه اندازه واقعی این قطعه 50 میلیمتر و ضریب انبساط خطی فولاد000012/0 ( یک درجه سا نتیگراد ) باشد مقدار اشتباه برابر 018/0 میشود . 

میلیمتر 018/0= (20-50)(000012/0)(50)=مقدار اشتباه یا خطا 

برای جلوگیری ا زانتقال حرارت دست به میکرومتر معمولآ روی کمان آن قطعه عایقی پیچ شده که محل گرفتن میکرومتر به دست یا محل بستن آن به پایه و یا گیره مخصوص است که بدین وسیله از انتقال حرارت به میکرومتر جلوگیری میکند .

دقت میکرومتر های میلیمتری 100/1تا1000/1میلیمتر می باشند.

دقت میکرومتر های اینچی 1000/1تا10000/1اینچ می باشند.

***********************************

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: